Bestaat er eigenlijk anticonceptie voor mannen?

Bij anticonceptie denken wij vaak meteen aan de pil, het spiraaltje of de anticonceptiepleister. Allemaal opties voor vrouwen. Maar hoe zit het eigenlijk met anticonceptie voor mannen? Is het niet tijd dat ook mannen een actievere rol kunnen spelen als het gaat om geboortebeperking? Op deze pagina lees je meer over de mogelijkheden, de ontwikkelingen en de rol van de zorgverzekeraar.

De klassieker is het condoom

De meest bekende vorm van anticonceptie voor mannen is het condoom. Een voorbehoedsmiddel dat niet alleen zwangerschap voorkomt, maar ook bescherming biedt tegen seksueel overdraagbare aandoeningen. Condooms zijn overal verkrijgbaar, relatief goedkoop en makkelijk in gebruik. Toch kiezen veel stellen op de lange termijn voor iets wat minder ‘in het moment’ geregeld hoeft te worden. En dan houdt het voor mannen al snel op.

De ingrijpende optie als anticonceptie voor mannen is sterilisatie

Naast het condoom is er nog één andere veelgebruikte vorm van anticonceptie voor mannen: de sterilisatie. Hierbij worden de zaadleiders doorgesneden of afgesloten, zodat er geen zaadcellen meer in het sperma zitten. Deze ingreep is in principe permanent, al zijn er uitzonderingen waarbij een hersteloperatie succesvol is. Het is een relatief kleine ingreep, vaak onder lokale verdoving, maar het blijft wel een stap met grote gevolgen. En het is allesbehalve een tijdelijke oplossing.

Waarom is er nog geen mannenpil?

Je zou denken dat met alle technologische ontwikkelingen er inmiddels wel een mannenpil op de markt zou zijn. Toch is dat niet het geval. Wetenschappers werken er al decennia aan, maar het blijkt een lastige klus. De hormonale balans bij mannen werkt anders dan bij vrouwen. Een pil voor mannen moet ervoor zorgen dat er tijdelijk geen zaadcellen meer worden aangemaakt, zonder dat het libido, de spiermassa of het energieniveau drastisch daalt. En dát is een behoorlijke uitdaging.

Er zijn al verschillende experimentele varianten getest. Sommige werken op basis van hormonen, andere proberen juist een niet-hormonale route. De meeste middelen zijn nog niet goedgekeurd voor algemeen gebruik. Toch is de hoop nog niet verloren! Er zijn veelbelovende studies bezig die mogelijk in de komende jaren eindelijk een doorbraak kunnen betekenen op het gebied van anticonceptie voor mannen.

Nieuwe ontwikkelingen in anticonceptie voor mannen

Eén van de meest besproken innovaties is een injecteerbare gel die de zaadleiders tijdelijk blokkeert. De gel werkt als een soort afsluitdop, waardoor zaadcellen het sperma niet kunnen bereiken. Het mooie aan deze techniek is dat het effect na een paar jaar weer ongedaan kan worden gemaakt met een tweede injectie. Ook op dit gebied zijn klinische studies gaande en de eerste resultaten zijn hoopgevend. Toch duurt het nog even voordat je bij de huisarts kunt aankloppen voor zo’n behandeling.

Een andere spannende ontwikkeling is de ‘mannenpil’ in de vorm van een dagelijkse capsule of zelfs een hormoonpleister. Die werkt net als de anticonceptiepil voor vrouwen, door de productie van zaadcellen te remmen via hormonale invloed. De uitdaging is vooral het vinden van een balans tussen effectiviteit en minimale bijwerkingen. De meeste mannen haken af als het bijwerkingenpakket lijkt op dat van de vrouwelijke pil.

Wat zegt de zorgverzekeraar over anticonceptie voor mannen?

Nu vraag jij je misschien af, wat als er straks eindelijk werkende anticonceptie voor mannen komt, wordt dat dan ook vergoed? Dat hangt af van een aantal factoren. Op dit moment zit alleen de sterilisatie in een aantal aanvullende pakketten van zorgverzekeraars. In de basisverzekering valt anticonceptie voor mannen niet. Voor vrouwen onder de 21 is anticonceptie meestal wél deels of volledig vergoed, maar daar hebben mannen nu nog niets aan.

Als er straks een mannenpil of injecteerbare gel beschikbaar komt, is het maar de vraag of die meteen onder de dekking valt. Verzekeraars kijken naar medische noodzaak, maatschappelijke relevantie en kosten-batenanalyses. De kans is groot dat je voor nieuwe vormen van anticonceptie voor mannen in eerste instantie zelf zal moeten betalen, tenzij je een aanvullende verzekering hebt die daarin iets dekt. Het is dus slim om goed te kijken naar de voorwaarden van je polis, mocht je interesse hebben in toekomstige opties.

Gelijke verantwoordelijkheid in geboortebeperking

Wat je ook kiest, het gesprek over anticonceptie zou altijd een gezamenlijke verantwoordelijkheid moeten zijn. Het kan niet de bedoeling zijn dat het altijd aan vrouwen wordt overgelaten om ongewenste zwangerschappen te voorkomen. Met de komst van nieuwe opties voor anticonceptie voor mannen ontstaat er eindelijk wat meer balans. Niet alleen fysiek, maar ook in hoe we als maatschappij aankijken tegen verantwoordelijkheid in relaties en seksualiteit. Daarbij is het ook interessant om te zien dat steeds meer mannen openstaan voor deze verantwoordelijkheid. In onderzoeken geeft een groeiende groep mannen aan best bereid te zijn een pil te slikken, zolang die veilig is en weinig bijwerkingen heeft. Er is dus zeker draagvlak voor innovatie, nu de wetenschap en het beleid nog.

De toekomst van anticonceptie voor mannen

De komende jaren gaan we ongetwijfeld spannende ontwikkelingen zien op dit vlak. De kans is groot dat er binnen afzienbare tijd een tijdelijke, omkeerbare en veilige vorm van anticonceptie voor mannen op de markt komt. Denk aan een pil, een pleister of een injectie. En wie weet, misschien zelfs iets heel anders waar we nu nog niet eens aan gedacht hebben. Tot die tijd zijn condooms en sterilisatie de enige opties. Niet ideaal, maar het begin is er. En met een beetje geluk ziet de wereld van anticonceptie voor mannen er over tien jaar totaal anders uit dan nu.

Redactie

Kasper de Wijs is (mede)eigenaar van meerdere verzekering websites. Al meer dan 10 jaar is hij werkzaam in de financiële branche, waaronder zorgverzekeringen. Sinds 2012 schrijft hij over zorgverzekering, zorg in Nederland en gezondheid.